شماره ۱۶۸

دو زلزله در خاورمیانه هماورد می‌طلبید؛ زلزلۀ طبیعی محصول و مخلوق طبیعت و آن زلزلۀ دیگر محصول اندیشۀ شیطانی بوده است. با آنکه در هر دو زلزله به قدر کافی، در مورد تجربۀ بشری و روش چاره‌سازی که به نام پیش‌بینی یا پیش‌گویی در مقابله با حوادث می‌شناسیم کمبودهای بسیار داشتیم اما همیاری که در اختیار انسان‌هاست کار خود را کرده است؛ قرن‌هاست جوامع با آغاز هر دو زلزله کشته می‌دهند. زلزلۀ شیطانی داعش که سال‌هاست بچه‌های عقیده‌مند با پس‌لرزه‌های رودررو به نبرد با آن برخاستند تا درنهایت پوزه‌اش را به‌خاک مالیدند و از شرّ ناامنی حضور نامبارکش رهایی یافتند و هنوز آب خوشِ پیروزی بر زلزلۀ نامبارک داعشی بر مذاق خاورمیانه به‌گونۀ کامل ننشسته بود که زلزلۀ طبیعی ناشی از حرکت و قروقمیش بخش‌هایی از کرۀ خاکی زمین در رقص گاه‌گاهی سحرگاهی دهن گشود و به ‌مانند پیری خشمناک به نصیحت نشست. زلزلۀ طبیعی خطّۀ مهربانان و شاعران، کرمانشاه زبان باز کرد که دیگر کافی است اسکان بر روی زمینی که بدون تحقیق و تجربه و آگاهی از زمین و خاک و خاشاک زمین زلزله‌خیز ساخته می‌شود. ...

ته‌رزهای باستانی تنبور یکی از غنی‌ترین گنجینه‌های معرفتی شنیداری ایران‌زمین است. ماندگاری این آثار الهامیِ پُرمایه، پس از فرازوفرودهای تاریخی، نشان از معنای نهفته در ته‌رز‌های تنبور دارد به‌مانند سایر آثار الهامی که رنگ کهنگی به خود نگرفته‌اند و با وجود قدمت تاریخی همچنان طراوت دارند. این آثار تبلور آگاهی‌های کمال‌آفرینی است که در ذهن باطن‌شناسان اهل حق در اعصار پیش نقش بسته است و سینه‌به‌سینه به نسل‌های بعد سپرده شده تا در عصر حاضر به ثبت نوشتاری و صوتی درآید. لزوم پرداختن به ته‌رزهای تنبور از آن جهت است که این نغمات ساختگی نیستند، زیرا پرویزنِ (غربالگر) زمان در هنر، هر آنچه ساختنی و پرداختنی باشد الک می‌کند و ماندگار آن است که موقوف هدایت باشد. این مهم تا آنجا در باور اهل حق قوام دارد که تنبور را به ندا الحق (اهل حق) می‌خوانند. مطرب عشق عجب ساز و نوایی دارد/ نقش هر پرده زند راه به جایی دارد ته‌زرهای باستانی نه‌تنها رپرتواری برای نوازندگان تنبور هستند، بلکه به‌صورت فرهنگی بر لبان اهل یارسان زمزمه می‌شوند. اگر چه در نت‌نگاری آثار موسیقی تمامیت آن اثر قابل انتقال نیست، اما امکانی کمک‌آموزشی را در جهت انتقال مطالب فراهم می‌آورد. در واقع نت‌نگاری علاوه‌بر ثبت، راهی برای تسهیل امر آموزش است که با توجه به ارزشمندیِ ته‌رزهای تنبور، که رپرتواری است که بر مسیر تمام نوازندگان تنبور سایه افکنده، لزوم نت‌نگاری این آثار احساس می‌شد و خوشبختانه به‌تازگی حیدر کاکی آن‌ها را در کتابی تحت عنوان ته‌رزهای باستانی تنبور به روایت علی‌اکبر مرادی به‌ثبت رساند و توسط انتشارات عارف روانۀ بازار نشر کرد.

موضوع مورد بحث در این تحقیق تجزیه‌وتحلیل ته‌رزهای باستانی تنبور به روایت علی‌اکبر مرادی است. تحقیق در ساختار این مقام‌ها به درک بیشتر بنیادهای ساختاری موسیقی ایرانی نیز کمک می‌کند. گستردۀ صوتی ته‌رزهای باستانی را می‌توان به سه بخش دانگی، اکتاوی و کمی بیشتر از یک اکتاو تقسیم کرد. مقام‌های مورد بحث از نظر متر به آزاد و متریک و ترکیبی از دو حالت قابل تقسیم هستند که ملودی بخشی از مقام‌ها از الگوهای بنیادی سرچشمه می‌گیرند و تزئین ملودی در این مقام‌ها اهمیت خاصی دارد. در ایران تعداد کمی از سازها را می‌توان برشمرد که جنبه‌های اساطیری دارند یا مقدس و مورد احترام شمرده می‌شوند و سمبل‌هایی را هنوز با خود حمل می‌کنند. تمبیره نوبان (هرمزگان)، بوق (بوشهر)، دهل رحمانی (هرمزگان و بلوچستان) و تنبور کرمانشاهان ازجملۀ این سازها هستند. تنبور را سمبل کلام حق می‌دانند و حرمت آن بدان پایه است که در میان یارسان به ندای الحق معروف است. ساز تنبور بیش از هزار سال است که با احترام و تقدس و امانت‌داری توسط مردم یارسان حفظ شده است. حوزۀ رواج تنبور در کرمانشاهان، دو کانون اصلی گوران و صحنه است. تنبور پیشینه‌ای شش هزارساله دارد که نقشش را بر سنگ‌نبشته‌‌های شوش خوزستان و تپه‌های کیوان و بنی‌یونس در اطراف شهر موصل پیدا کرده‌اند.

مقام‌های تنبور دارای روایت‌هایی تاریخی‌آیینی هستند كه ریشه در فرهنگ، اصالت و سنت مردم یارسان دارند و قدمت این مقام‌ها و نوازندگان ساز تنبور را می‌توان از هزار سال پیش بررسی کرد. با وجود اینكه بهترین، بكرترین و اصیل‌ترین این مقام‌دانان و نوازندگان در منطقۀ گوران می‌زیسته‌اند، اما هیچ‌گاه آثاری از آن‌ها ثبت نشده است و استاد علی‌اكبر مرادی نخستین و تنها راوی مستندی است كه این مقام‌ها را ثبت، ضبط و منتشر کرده است. در این نوشتار نگاهی داریم به زندگی‌نامه، آثار و ویژگی‌های اجرایی و نوازندگی علی‌اکبر مرادی.

هنرمندی از جنس صفای مردمان و طبیعت دالاهو، از مهد مقامات تنبور باستانی؛ راوی و خالق نواهای ماندگار تنبور. ماندگاری تنبور و مقاماتش و فرهنگ کهن مرتبط با آن دغدغۀ همیشگی علی‌اکبر مرادی، مقام‌دان، مقام‌خوان و نوازندۀ چیره‌دست و صاحب سبک تنبور است. شاید همین امر باعث شد پس از ثبت مقامات تنبور در قالب آلبوم‌های صوتی و نت‌نگاری آن‌ها، ۱۲ سال پیش در زادگاهش روستای بان‌زلان در نزدیکی گهواره در استان کرمانشاه دست به ساخت بنایی به نام «خانۀ تنبور» بزند به‌طوری‌که  همۀ درآمد حاصل از فروش آلبوم مقامات تنبور را به همراه پاداش بازنشستگی خود از آموزش‌وپرورش وقف ساختن این مرکز کرد و افزون بر این، وجه حاصل از فروش زمین‌های پدری خود در منطقۀ گورانِ کرمانشاه را نیز که به دلیل ساخت سد آزادی زیر سد می‌رفت، به این کار اختصاص داد. به گفتۀ وی در ابتدا مسئولان فرهنگی استان کرمانشاه از وی حمایت کردند و حتی ماشین‌آلات راه‌سازی و ساختمانی در اختیار وی قرار دادند، اما پس از مدتی درحالی‌که پروژه ۶۰درصد پیشرفت فیزیکی داشت، جلوی ادامۀ کار گرفته ‌شد و به وی اطلاع دادند که پروژه نباید ادامه یابد! اما او با وجود همۀ مخالفت‌ها و کارشکنی‌ها به کار خود ادامه داد و خانۀ تنبور را ۲۲ شهریورماه ۱۳۹۶ با حضور استادان موسیقی ایران، در مراسم اختتامیۀ نخستین دورۀ جشنوارۀ تنبورنوازی «کهن‌آواهای تنبور» در روستای بان‌زلان افتتاح کرد. بیشتر

خاقانی شروانی از توانمندترین سخن‌سرایان تاریخ زبان و ادبیات پارسی است که در به‌کارگیری اصطلاحات دانش‌های گوناگون -به‌ویژه دانش موسیقی- در شعر خویش، بلندآوازه است و دریافت پیام سخنش نیازمند آگاهی‌های گسترده و چندگانه است.شعر او با همۀ نغزی و شگرفی ازآن‌روی که پیچیده و دشوار و دیریاب است، در میان مردم چندان روایی ندارد و حتی در گذشته گروهی می‌پنداشتند بسیاری از سروده‌های او بی‌معنی است. چند دهه می‌گذرد از روزی که بدیع‌الزمان فروزانفر کوشید این پندار را که «بیش از پانصد بیت از ابیات استاد دارای معنی محصل نیست» نادرست نشان دهد (فروزانفر، ۱۳۵۰: ص ۶۱۶) و با آنکه کارهای ارزشمندی در شناخت شعر خاقانی و گزارش دشواری‌های دیوان او به کوشش گرامیانی چون سیدضیاءالدین سجادی، میرجلال‌الدین کزازی، عباس ماهیار، معصومه معدن‌کن، محمدرضا ترکی و... به‌انجام رسیده است، همچنان گره‌هایی ناگشوده در سخنان او دیده می‌شود. نگارنده که پیش‌تر در سایۀ‌ راهنمایی‌های ارزندۀ استاد محمدرضا شفیعی‌کدکنی به بررسی اصطلاحات، کنایات، استعارات، تشبیهات و ایهام‌های موسیقایی شعر خاقانی پرداخته (نک: فیروزیان، ۱۳۹۱)، در این جستار دو واژۀ موسیقایی شعر خاقانی را گزارش کرده است. همچنین برای آگاهی دانشجویان اشاره‌هایی انتقادی به کارهای انجام‌پذیرفته در زمینۀ گزارش متون کهن را در پی‌نوشت‌ها به کار افزوده است.

بیشتر مردم فکر می‌کنند نقد همان قضاوت کردن است یا اصلی‌ترین کارش قضاوت است. حتی آن‌هایی که نقد را فقط ایرادگیری نمی‌دانند اغلب این‌طور فکر می‌کنند. اگرچه مردم از به‌کار بردن کلمۀ قضاوت منظورهای مختلفی دارند، ولی به‌‌هرحال تا حدی حق با آن‌هاست. قضاوت یا درست‌تر بگوییم ارزیابی، از اصلی‌ترین مؤلفه‌های نقد است، به‌قدری که در گذشته نقد را فقط ارزیابی می‌دانستند. درست است که این مؤلفه، ‌امروز موقعیت سابقش را ندارد، بااین‌حال هنوز مهم و درخور ‌توجه مانده است. داوری یا قضاوت در دو سطح مختلف در نقد موسیقی حضور دارد؛ اول در همۀ تصمیم‌گیری‌ها. در همۀ مؤلفه‌هایی که تا اینجا دیدیم لحظه‌هایی هست که مجبوریم تصمیم بگیریم. مثلاً این توصیف درست است یا آن یکی؟ این روش تحلیل به قطعه می‌خورد یا آن دیگری؟ قطعه جزو دستۀ فلان است یا بهمان؟ و ازاین‌قبیل. این‌ها قضاوت یا داوری به معنای عمومی‌اش هستند. در زندگی روزمره مدام با این نوع قضاوت سروکار داریم و خیلی وقت‌ها اصلاً به آن قضاوت نمی‌گوییم؛ بلکه می‌گوییم انتخاب یا تصمیم‌گیری؛ ولی در نقد موسیقی منظورمان از قضاوت چیزی شبیه این نیست، بلکه بیشتر است. گاهی می‌گوییم این قطعۀ موسیقی خوب است و آن یکی بد. اینجا داریم دربارۀ ارزش آن‌ها حرف می‌زنیم. رتبه‌شان را مشخص می‌کنیم. پس برای اینکه این دو معنی را با هم قاطی نکنیم از این به بعد به این نوع دوم می‌گوییم ارزیابی یا ارزش‌گذاری.

از تأثیر سترگ ویلن‌نوازی رضا محجوبی (۱۳۳۳-۱۲۷۷)، شوریده‌خنیاگر مطرح اوایل قرن حاضر که در عنفوان جوانی و شهرت و چیره‌دستی به وادی جنون پای نهاد، گفته‌ها و نوشته‌هایی افسانه‌وار به‌جای مانده و پیش‌تر مستندات جامعی از احوال و آثار و نواخته‌های او منتشر نشده است تا بتوان او و نوازندگی موصوفش را شناخت. مجموعۀ دوجلدی حاضر تلاش ۱۳ساله‌ای است تا با فراهم‌آوردن مستندات مکتوب و صوتیْ زندگی و هنر رضا محجوبی را، چنان‌که بوده است، بررسی کند. جلد اول این مجموعه به «شرح حال و خاطرات» اختصاص دارد و به‌همراه یک لوح فشرده شامل ۱۵ شیار از نواخته‌های رضا محجوبی و شاگردان اوست. جلد دوم به «بررسی شیوۀ نوازندگی، آوانگاری و شرح آثار» رضا محجوبی می‌پردازد و به ‌انضمام یک لوح فشرده شامل ۳۱ شیار از بازنوازی و تنظیم آثار رضا محجوبی توسط دیگر موسیقی‌دانان معاصر است.

نامِ سیامک جهانگیری با ساز نی پیوند خورده است. گاهی با نی تجربیات جسورانه‌ای در اجرای گروهی این ساز می‌کند (مانندِ جهانگیری ۱۳۷۷)؛ گاهی در خلوت‌های بداهۀ خود به بندِ آن می‌افتد (مانندِ ۱۳۹۲ الف) و گاهی هم برای این همدمِ دیرینۀ خود آثارِ آموزشی ضبط می‌کند (مانندِ ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ الف). از سوی دیگر آهنگ‌سازی او برای گروه سازهای ایرانی را در آلبوم‌های «ترنمی برای صبح» (۱۳۹۳)، «خانه‌ام ابری است» (بی‌تا، ب) و «تنها» (بی‌تا، ج) شنیده‌ایم. اهلِ مازندران است و در آلبوم «از خیال کپاچین‌های البرز» (بی‌تا، الف) هویت مازندرانی خود را به ما نشان می‌دهد. و در آخر «نگارینه» (۱۳۹۲ ب) و  «Musique de l’Époque Qajare» (Jahangiri, ۲۰۱۴) شناخت و مهارت او در اجرا و تفسیر دوبارۀ موسیقی دورۀ قاجار را نشان می‌دهد. اما به‌نظر می‌آید «می‌رسد باران» (۱۳۹۵ ب) چکیده‌ای است از تمام تجربیات قبلی او. در این آلبوم اجرای‌ گروهیِ نی‌ها وجود دارد؛ اما مانند «سور و سوگ» (۱۳۷۷) یک تجربۀ کارگاهی نیست، بلکه کاملاً در دل اثر جا افتاده ‌است. هویت مازندرانی او در ملودی‌های اثر (گوش کنید به شیار نهم از «می‌رسد باران») و انتخاب اشعار نیما یوشیج نمود یافته است و همان‌طور که خواهیم دید در این آلبوم زیبایی‌شناسی جهانگیری با زیبایی‌شناسی موسیقی کلاسیک ایرانی به ترکیبی همگن رسیده‌اند. نگار بوبان نوازندۀ عود آلبوم است؛ حسین علیشاپور به‌عنوان خواننده حضور دارد و بهزاد میرزایی در قطعۀ آخر تنبک نواخته است. نوازندۀ تمامی ‌نی‌ها و همچنین سه‌تار خودِ جهانگیری است.

رهبری ارکستر در سیر تاریخی خود تحول و تطور شگرف در پی داشته است که در این نوشتار به‌طور اختصار به آن پرداخته شده است و درنهایت آمده است: «جمله‌موارد یادشده در نوشتار بالا، بدین دلیل آورده شد تا مسئولیت و وظایف دشوار رضا مریوند را هرچه بیشتر عرضه بدارم. ویژگی‌های برجسته و ممتازی که در شخصیت یعنی وجدان مغفولۀ این فرد است، وی را برآن داشت که ارکستر رتوریک (به‌معنی علم بدیع و معانی بیان) را پایه گذارد و یکایک مختصات کلاسیک یک ارکستر را در آن محقق سازد. نوازندگان برجسته و زبردست در اختیار گیرد و مشکلات را یک‌به‌یک هموار سازد، دانش کافی و وافی به‌کار گیرد تا اجرایی فراموش‌نشدنی و به‌حق استادانه را در بیست‌ودومین روز از ماه تیر ۱۳۹۶ به‌اجرا گذارد.» ...

نوشتۀ پیشِ رو به شرح زندگی یکی از موسیقی‌دانان مطرح عصر صفوی می‌پردازد که بخشی از عمر خود را در گیلان سپری کرده است. با توجه به محدودیت منابع و اسناد مربوط به زندگی این موسیقی‌دان و در‌هم‌تنیدگی بخش زیادی از زندگی او با زندگی ‌خان‌احمد گیلانی، حاکم وقت گیلان، اطلاعات مربوط به دوران زندگی وی در گیلان و پس از آن، از راه بررسی اسناد و مدارک دوران حاکمیت خان‌احمد به‌دست آمده و ارائه شده است؛ بنابراین در این نوشتار تاریخ حکمرانی خان‌احمد به‌عنوان بستر پژوهش دنبال شده است و به شرح وضعیت جغرافیایی گیلانِ عصر صفوی و شخصیت‌های تأثیرگذار در روی کارآمدن، قدرت‌گرفتن، سقوط و دستگیری خان‌احمد پرداخته شده است. همچنین به وضعیت هنر و موسیقی‌دانان دربار در آن دوران اشاره شده است.

موسیقی الکترونیکِ ایران گسترده‌تر از آن چیزی است که به‌نظر می‌آید؛ دلیل اصلی هم حضور نداشتن هنرمندان این سبک در بازار رسمی است. با اینکه اندک آلبوم‌های رسمی در این زمینه وجود دارد، ولی هنرمندی مانند سیاوش امینی هم با انتشار چند آلبوم رسمی به این نتیجه رسید که انتشار آثارش با لیبل‌های مستقل خارجی روش بهتری است؛ چرا که شاید این آلبوم‌ها به دلیل بی‌کلام بودن راحت در ایران مجوز می‌گیرند، ولی انتشارش بازگشت مالی یا حتی افزایش مخاطب، همراه ندارد. آن‌ها فستیوال خودشان «صت» و البته چند رویداد کوچک و بزرگ دیگر را دارند و سعی می‌کنند مخاطب خود را در اجراهای زنده و سایت‌هایی مانند soundcloud پیدا کنند. میانِ جوانان فعالِ موسیقی الکترونیک ایران، یک «بزرگ‌تر» به نام عطا ابتکار وجود دارد. بیشتر

آیا در شما هم این حس وجود دارد که از بسیاری آثار جدید موسیقی لذت نمی‌برید؟ آیا فکر می‌کنید برخی از چهره‌های بزرگ موسیقی دیگر تکرار نخواهند شد؟ آیا فکر می‌کنید ترانه‌ها و اشعار آثار موسیقایی که در سال‌های اخیر منتشر‌شده آن کیفیت آثار قدیمی‌تر را ندارد؟ آیا شده دربارۀ اینکه بیشتر از آثار قدیمی موسیقی لذت می‌برید در جمعی صحبت کنید و برچسب گذشته‌گرایی و بستن ذهن به روی تازه‌ها را به شما بزنند؟ اگر چنین حس‌و‌حالی را تجربه کرده‌اید جالب است که بدانید شما تنها نیستید. این حسی است که نه مرز می‌شناسد، نه ربطی به خلق‌و‌خوی شما دارد. حس‌و‌حال «روزهای خوش گذشته» در میان میلیاردها انسان و طرفدار موسیقی وجود دارد و پدیده‌ای چنین شایع آن هم به گسترۀ تمام جهان، فراتر از خلق‌و‌خوی شخصی، فراتر از سلیقۀ فرهنگی یک ملت و فراتر از خود صنعت موسیقی است. هرچند امید به آینده، امید به انتشار آثار عالی موسیقی، امید به آمدن چهره‌های جدید و تازه‌نفس به عرصۀ موسیقی، نیروی محرکۀ علاقه‌مندان به موسیقی و خود اهالی موسیقی است، اما چه اتفاقی افتاده که نارضایتی گسترده‌ای از تولیدهای حال حاضر موسیقی به گسترۀ جهان وجود دارد؟ آیا یادآوری آثار گذشته‌ای که با تغییرات مختلف و عوامل برگشت‌ناپذیر، مثل زمان و تغییر سبک زندگی مردم جهان، دورتر از آنچه واقعاً هست به‌نظر می‌رسد و مقایسۀ این آثار با آثار جدید اصولاً  کاری منطقی است؟ بیشتر

کتاب این ترانه بوی نان نمی‌دهد: سبک‌شناسی ترانه‌های قیصر امین‌پور نوشتۀ مهدی فیروزیان (پژوهشگر موسیقی و ادبیات، عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران و از همکاران مجلۀ هنر موسیقی) نخستین کتاب منتشرشدۀ انتشارات کتاب آبی است که مدیریت آن را زیبا اشراقی، همسر قیصر امین‌پور، برعهده دارد. طرح اولیۀ کتاب این ترانه بوی نان نمی‌دهد با دو مقالۀ فیروزیان ریخته شد که در دو شمارۀ پیاپی هنر موسیقی (۱۵۸ و ۱۵۹) و با همین نام به‌چاپ رسید و سرانجام با گسترش مباحث آن در ۶۴۴ صفحه به‌صورت کتابی دارای هشت فصل درآمد و به‌گونه‌ای چشم‌نواز منتشر شد. در این نوشتار  معرفی این کتاب را به همراه گزارشی از رونمایی کتاب در شهر کتاب بهشتی (۷ آبان ۱۳۹۶) با سخنرانی مهدی ستایشگر، مصطفی ملکیان، عبدالجبار کاکایی و نویسندۀ کتاب ملاحظه می‌کنید.

سفارش نوشتن مقاله‌ای به ‌مناسبت صدمین سالگرد مرگ «شومان» در سال ۱۹۵۶، برای هلموت فون اولمان بهانه و سرآغاز تحقیق و تفحصی دقیق و هیجان‌انگیز دربارۀ کنسرتوی ویلن شومان بود. حاصل تحقیقات او دربارۀ «زوجِ شگفت‌آور» تاریخ موسیقیِ آلمان، روبرت و کلارا شومان و همچنین یوهانس برامس و ویلنیست مشهور یوزف یواخیم از راز پنهان‌ کردن یک اثر موسیقی پرده برمی‌دارد که در نوع خود در تاریخ موسیقی و شاید در کل تاریخ هنر منحصر‌به‌فرد است. شواهد، قرائن، نامه‌ها و در پایان دست‌نویس کشف‌شده همه دلایلی برای اثبات این مدعی هستند. کنسرتوی ویلن شومان هشتاد سال پنهان شده بود، به قول یهودی منوهین، ویلنیست بزرگ تاریخ معاصر «پلی میان کنسرتوهای ویلن بتهوون و برامس است؛ اثری سرنوشت‌ساز که مشهورترین آثار ویلن تاریخ موسیقی را به‌هم پیوند می‌دهد».

استنلی ‎کوبریک (۱۹۹۹-۱۹۲۸)، کارگردان فقید آمریکایی، در طول دوران فیلم‎سازی خود، گرایش خاصی به اقتباس از آثار ادبی داشت؛ آثاری که گرچه از اعتبار و جایگاه یکسانی برخوردار نبوده‎اند، اما فیلم‎هایی ‎که او برمبنای آن‎ها ساخته است، بیشتر از آثار شاخصِ تاریخ سینما به‌شمار می‌آیند: «لولیتا» (۱۹۶۲)، «۲۰۰۱: یک اُدیسۀ فضایی» (۱۹۶۸)، «پرتقال‎کوکی» (۱۹۷۱)، «بری ‎لیندون» (۱۹۷۵)‎، «چشمان باز‌بسته» (۱۹۹۹)، ... و تنها فیلم کوبریک در ژانرِ وحشت، «تلألو» (۱۹۸۰). اقتباس سینمایی کوبریک از رُمان استیفن ‎کینگ، برداشتی غیر‌وفادارانه از یک رمان پرفروش‎ است که نویسندۀ آن، به اعتبار کارنامه‎اش، طرفداران بی‎شماری در میان خوانندگان ادبیات هراس‎آور دارد. کوبریک در فیلم‌نامه‎ای که به‌اتفاق دایان‎ جانسون نوشت، تغییرات عمده‎ای در پی‌رنگ و شخصیت‎های رُمان اعمال کرد که بالطبع به مذاق کینگ و هواداران آثار او خوش نیامد. بیشتر

«قبل از الویس هیچ‌چیز نبود» این جمله را جان لنون یک بار بر زبان آورد. البته قبل از الویس خواننده و موسیقی فراوان بود، ولی محبوبیت هیچ هنرمندی در عالم موسیقی تااین‌اندازه به اثبات نرسیده بود. قبل از به‌شهرت رسیدن الویس، یکی از چهره‌های محبوب موسیقی، فرانک سیناترا بود؛ اما سیناترا اسطوره نبود؛ زیرا شهرت وی بین موسیقی و سینما در نوسان بود. الویس وقتی به‌شهرت جهانی رسید، شیوۀ فرهنگیِ جوانان تغییر کرد؛ مؤثرترین نوع فعالیت فرهنگی در لایه‌های هنری. در فوریۀ ۱۹۶۴ که گروه بیتلز به نخستین تور آمریکا رفت، لنون اظهار علاقه کرد که مایل است در نخستین فرصت به دیدن الویس و باب دیلان بروند. بعد از برنامۀ ادسولیوان در نهم فوریۀ ۱۹۶۴، اعضای بیتلز برای دیدار با الویس به کِرِیس‌لند محل زندگی وی رفتند. طی دو ساعت ملاقات، لنون به الویس می‌گوید که تا چه حد تحت تأثیر آهنگ‌های وی بوده است و از اینکه او مثل گذشته‌ها نیست، اظهار تأسف می‌کند. الویس در پاسخ می‌گوید که بیشترین اوقاتش برای بازی در فیلم‌های سینمایی صرف می‌شود. سپس با یک گیتاربیس که خودش می‌نواخت، ترانه‌هایی را برای بیتلز می‌خواند.

مجلۀ جهان سینما با انتشار شمارۀ ۴۸۰، نیمۀ اول آبان ۱۳۹۶ خود چهارده‌ساله شد. عباس تهرانی، مدیرمسئول این هفته‌نامه، در یادداشتی آورده است: «۱۴ سال از عمر جهان سینما گذشت و پانزدهمین سال انتشار آغاز شد. این، یک جملۀ خبری ساده است. خیلی ساده، ولی پشت این جملۀ ساده، چیزهایی پنهان شده که آشکارسازیشان نیازمند مجالی فراخ و زمانی درخور تأمل است. بنابراین خیلی خلاصه سعی می‌کنم بنویسم که چرا تلاش چهارده‌ساله برای انتشار منظم و به‌موقع یک نشریۀ تخصصی‌هنری می‌تواند موی سپید کند و آب به‌چشم بیاورد! و...