شماره ۱۷۲

شمارۀ قبل «ویژۀ ۲۰سالگی مجلۀ هنر موسیقی» انتشار یافت و دوستان همکار و هم‌نوا، هرکس اظهار مرحمتی کرد و موجب ماندگاری نام و آوازۀ هنر موسیقی شد. ما از همۀ ارجمندان صاحب قلم سپاس داریم حتی از آن‌هایی که نوشته‌هایشان به‌هر دلیلی دیرتر به‌دست ما رسید و عزّ انتشار نیافت. بارها این بیت از حمیدی شیرازی را نوشته‌ام و شما خوانده‌اید و بازهم می‌نویسم چرا که آن‌قدر مضمون موردنیاز اهل قلم در این بیت کارساز و راه‌انداز است که تکرارش هم زیباست که می‌گوید: گر طبیعی‌دان نباشد کشوری را ننگ نیست ور قلم‌زن نیست بر آن مملکت باید گریست و البته اگر قلم زبان داشت و خود رازهای مانده و نگفته را بازهم براساس انجام وظیفه بیان می‌کرد خیلی بهتر بود اما تفاوت نمی‌کند اکنون هم این قلم است که مرا می‌نویسد، حرف مرا به‌گوش‌ها می‌رساند تا مسئولینِ موظف با نگاه اخلاقی (اگر باشد) خاطیان را بردارند و فرصت تخریب را از کینه‌جویانِ بی‌هنر بستانند.

در حاشیۀ گفت‌وگو با بهنام وادانی که در همین شماره آن را می‌خوانید، ایشان گفتند که در فروردین سال ۱۳۶۶ به‌اتفاق دکتر داریوش صفوت به دیدن استاد احمد عبادی رفتند و در آن دیدار دکتر صفوت مصاحبه‌ای با استاد عبادی انجام داد و آن را ضبط کردند که تاکنون منتشر نشده است. ما از ایشان خواستیم فایل صوتی مصاحبه را در اختیار ما بگذارند تا آن را در مجله منتشر کنیم. هرچند ممکن است این گفت‌وگو محتوایی نه‌چندان تازه داشته باشد، به‌ویژه اینکه بخش‌هایی از مصاحبه به نواختن ساز و اجرا و ضبط نت‌های سه‌تار برای اندازه‌گیری صوتیِ پرده‌های ساز استاد عبادی توسط دکتر صفوت اختصاص داشت، اما صحبت‌های این دو موسیقی‌دان به جهت ثبت در تاریخ موسیقی ایران ارزشمند است. در برگردان صوتی این مصاحبه به متن سعی شده است در تبدیل و تنظیم گفتار به متن، کمترین دخل و تصرفی در جملات صورت بگیرد -به ویژه اینکه گفتار هر دو بسیار دل‌نشین و گوش‌نواز بیان شده- و کلیت صحبت‌های استادان حفظ شده است.

بهنام ابراهیمی وادانی متولد ۱۳۳۷ در دماوند و از خانواده‌ای اهل موسیقی است. پدرش آواز می‌خواند و با ردیف موسیقی ایرانی آشنایی داشت. او نوازندۀ سه‌تار و از شاگردان استاد احمد عبادی است که به شیوۀ ایشان می‌نوازد. اجراهای متعددی از او در کنسرت‌ها و آلبوم‌های موسیقی دیده و شنیده‌ایم. وی در سال ۱۳۶۷ براى شناساندن موسیقى سنتى ایران و نواختن سه‌‏تار در چارچوب مبادلات فرهنگى و هنرى به كشور سوئیس مسافرت و كنسرت‌هایى در آن كشور برپا داشت، سپس با گروه «مولانا» به كشورهاى یونان و ژاپن رفت و در آنجا نیز همراه این گروه در كنسرت‌هاى مختلفى كه جهت معرفى و شناساندن موسیقى سنتى ایران برگزار می‌شد، سه‌تار نواخت. او به‌تازگی با همکاری حوزۀ هنری ردیف موسیقی ایران به روایت نورعلی‌خان برومند را با سه‌تار به شیوۀ عبادی ضبط و آمادۀ انتشار کرده است. با وی در دفتر نشریه به گفت‌وگو نشستیم که حاصل این گفت‌وشنود را در پی می‌خوانید.

برگزیدن شعر برای آواز و تصنیف، کاری آسان‌نما ولی دشوار است. بسیاری از آهنگ‌سازان و خوانندگان برای گریز از سختی، راه آسان را برمی‌گزینند و از شعرهایی که پیش از ایشان در موسیقی به‌کار رفته و پسندیده شده‌اند، سود می‌جویند. راست آن است که -وارونۀ پنداشت برخی خرده‌گیران که خوانندگان و آهنگ‌سازان را برای بهره‌گیری از شعرهای آشنا می‌نکوهند- اگر سنجه‌های گوناگون گزینش شعر را بشناسیم و از تنگناهای پدیدآمده در پیِ پاسداشت این سنجه‌ها آگاهی داشته باشیم، درخواهیم یافت که یافتن شعری شایسته برای اجرای موسیقایی (به‌ویژه در آواز، در برابرِ تصنیف) چندان آسان نیست. اگر رویکردی توصیفی، و نه تجویزی، داشته باشیم شناخت سنجه‌های گزینش شعر از راه بررسی آماری آثار برتر موسیقی ایرانی، در دو شاخۀ تصنیف و آواز، به‌دست خواهد آمد. پیش از آنکه کار آهنگ‌سازان و خوانندگان را در گزینش شعر برای موسیقی بررسی کنیم، شاید رسایی و شیوایی را نخستین و برترین سنجه در گزینش شعر بدانیم. این برداشت نادرست نیست؛ اما باید دانست که بیشتر موسیقی‌دانان تا آن اندازه دانش ادبی ندارند که بتواند رسایی و شیوایی شعرها را به‌درستی دریابند و شعرهای سخته و ستوار را با شناخت ارج ادبی‌شان از شعرهای دیگر جدا کنند. نگارنده از راه بررسی رفتار هنرمندان سازندۀ آهنگ و خوانندۀ آواز با شعر و دیدن لغزش‌های بی‌شمار آنان در خوانش ساده‌ترین شعرها در کارهای موسیقی و نیز با پرس‌وجوها یا همنشینی با گروهی از شناخته‌شده‌ترین موسیقی‌دانان (حتی آنان‌که خود را شعرشناس می‌شمارند و شعرهای بسیاری را به‌یاد سپرده‌اند) به این آگاهی دست یافته است که بیشتر آنان به‌هیچ‌روی توانِ دریافتِ اندازۀ رسایی و شیوایی را ندارند و برداشتشان از شعر «خوب» یکسره ذوقی است، آن‌هم با ذوقی که پروردۀ بلاغت و شناخت نیست. بیشتر

بیش از سه دهه است که ازطریق آثارش و دقیقاً ۲۷ سال است که از نزدیک، استادم رضا رضایی‌پایور را می‌شناسم. همو که در روزگاری فقیر (ازنظر هنری و نیز ازلحاظ دست‌بستگی هنرمندان) و پرهیاهو (ازنظر اجتماعی و سیاسی) یعنی دهۀ ۱۳۶۰، با گروه جوان «سماع» به سرپرستی محمدجواد ضرابیان توانست با شایستگی سری توی سرها درآورَد و در چهارمین جشنوارۀ موسیقی فجر نیز به‌عنوان بهترین خواننده برگزیده شود. رادیو و تلویزیون نیز مدام گزیدۀ آثارش را از دو آلبوم آن زمان مشهور «حدیث عشق» و «خرقه سوخته» پخش می‌کرد تا اینکه «رضا رضایی» که آن زمان با همین بخش از نام و نام خانوادگی‌‌اش شناخته می‌شد در ادامۀ راه -از اوایل دهۀ ۱۳۷۰- قدری به مشکل خورد (مشکلات جدی‌ای که برایش پیش آمد و خود، کوچک‌ترین نقشی در به‌وجود آمدن آن‌ بی‌مهری‌های «دوستانه» نداشت) و خوشبختانه با انگیزه و به‌ویژه پشتکار جنوب‌شهری‌اش توانست از موانع بگذرد و تا امروز آثار ارزشمندی را در آواز و تصنیف‌خوانی و حتی آهنگ‌سازی در کنار تدریس هنرِ مورد علاقه‌اش عرضه کند. در گفت‌وشنود پیشِ رو، کوشیده‌ام از ایشان بپرسم چگونه تا این حد به آیین شاگردیِ همواره و همیشگی در هنر آواز پای‌بند مانده و در مرز ۶۰سالگی و گذر از چهار دهه از نخستین روزی که خودش در مقام هنرجو به کلاس آواز پا گذاشت، همچنان به این رویه خوب و مؤثر ادامه می‌دهد.

در شمارۀ پیشین مجلۀ هنر موسیقی، بنا به درخواست تحریریۀ مجله برای نوشتن یادداشتی به‌مناسبت ۲۰‌سالگی آن، برآن شدیم که نوشته‌ای در توضیح رویکرد دیزاین گرافیک مجله آماده کنیم. البته در خلال این توضیح، گذری هم به جایگاه گرافیک در کاربرد موسیقی زده شد اما به دلیل شرط مجمل بودن یادداشت، از توضیح بیشتر این موضوع، حذر شد. حال در این مقاله سعی می‌شود به آن نکاتی که ازنظر نگارنده، برای تعریف آن وجه از گرافیک، که اختصاصاً در کاربرد دیزاینِ روی جلدِ آثار موسیقی مهم به‌شمار می‌رود، اشاره و در پایان  برخی از نمونه‌های معدود اما موفق این حوزه، برشمرده شود.

در فیزیک صوت برای محاسبه هارمونیک‌هایn ام فرکانس یک سیم مرتعش که از دو انتها محدود، با شکل موج ساکن یا ایستا و با نیروی کشش F و ضریب جنس سیم μ و طول L به‌وجود آمده است ...

موسیقی، در ایران امروز، سهم چندانی در برنامه‌­ریزی و مدیریت شهری ندارد و از ایفای نقش کامل خود در حیات فرهنگی و اجتماعی شهر محروم شده است. سرگردانی این هنر در شهر ایرانی، بی‌­تردید، دارای ابعاد گوناگونی است و از ساختار سیاسی و مدیریتی کشور تا تک­‌تک افراد جامعه و حتی خود فعالان موسیقی در آن نقش دارند. این سرگردانی به شکلی بسیار گسترده برای همه انواع موسیقی رخ داده و به افت کیفیت در شاخه‌­های نظری، پژوهشی و عملی این هنر درسبک‌های گوناگون انجامیده است. سهم ناچیز موسیقی از شهر ایرانی و حیات ناقص این هنر در متن زندگی اجتماعی، دستمایۀ این نوشتار است. با تأکید بر اینکه نگارنده، همۀ سبک­‌ها و گونه­‌های موسیقی را محترم می‌­شمارد و آنچه در لابلای متن، موسیقی سطحی و مانند آن نامیده، نمونه‌­های بی­‌کیفیت ازنظر محتوا و اجرا هستند.

محسن حجاریان در برخی از نوشته‌های خود این گزاره را مطرح کرده است که شعر را واجد موسیقی دانستن اشتباهی فاحش و دیدگاهی نادرست است و چنین خبطی ریشه در ناآگاهی صاحب‌نظران شعر فارسی از مقولۀ موسیقی دارد. با این استدلال که: «آن صوتی موسیقی را موسیقی می‌کند که آن را از شعر جدا می‌سازد و به موسیقی تبدیل می‌کند و این خصوصیات ... در ماهیت شعر دیده نمی‌شود. صوتِ موسیقی تنها موسیقی را تعریف می‌کند و لاغیر. پس شعر حافظ یا هر شعر دیگری حاویِ هیچ‌یک از موسیقی‌های درونی، بیرونی، کناری و معنوی نیست. ازاین‌رو آن‌ها که موسیقی را در ... شعر نهفته می‌دانند، باید به‌طور عملی آن را نشان دهند ... این گره‌گشاییِ مشکل، در گروِ شناختِ ماهیتِ فلسفیِ موسیقی است. مادامی‌که برای ... صاحب‌نظران روشن نشود که موسیقی چیست ... و در عمل نشان ندهند که کجای شعر به موسیقی می‌ماند، این لولایِ بی‌استدلالِ مصادره به مطلوبِ هنرشناسانِ ما، مدام بر همین محور خواهد چرخید.» (نک: حجاریان ۱۳۹۲: فصل‌های ۱ و ۲ و نیز حجاریان، ۱۳۹۵)

کتاب کوچه عنوان فرهنگ‌نامه‌ای است که در چندین مجلد به کوشش احمد شاملو و همسرش آیدا سرکیسیان، به‌عنوان دائرةالمعارف فرهنگ عامیانۀ مردم ایران تدوین شده و بعد از درگذشت شاملو، سرپرستی این مجموعه برعهدۀ همسرش آیدا بوده ‌است، چنان‌که وقتی برای گفت‌وگو با آیدا به منزلش رفته بودیم (این گفت‌وگو در شمارۀ ۱۱۹ هنر موسیقی، مرداد ۱۳۹۰ منتشر شده است)، تداوم این همت والای او را در تک‌تک اتاق‌های خانه به‌چشم دیدیم. این دانشنامه که شامل اصطلاحات، تعبیرات و ضرب‌المثل‌های زبان فارسی است، اگر آن‌گونه که مؤلف در جلد اول بیان داشته انتشار یابد، جامع‌ترین دائرةالمعارف فرهنگ و زبان عامیانۀ ایران است که تاکنون ۱۴ جلد آن تا پایان حرف «ح» منتشر شده ‌است. اما با تورقی گذرا در این فرهنگ‌نامه می‌بینیم که اصطلاحات بسیاری در زبان عامیانۀ مردم وجود دارد که با واژه‌های موسیقی (و البته در کاربردی عامیانه) آمیخته است که خواندنی هستند. ازاین‌رو به مناسبت سالگرد درگذشت احمد شاملو در مرداد ماه، واژۀ «آواز» را از حرف «آ» به تناسب رعایت اعتبار زبانی مجله برگزیدیم که در پی می‌خوانید.

فلسفۀ ارزش‌های موسیقی نگاهی به تاریخ زیبایی‌شناسی موسیقی بیانگر آن است که از زمان افلاطون تا دورۀ رمانتیک، می‌توان نوشته‌های فیلسوفان را در مورد موسیقی، به دو دستۀ کلی انگارگرایانه و طبیعت‌گرایانه تقسیم کرد. در زیبایی‌شناسی انگارگرایانه، جهان و پدیده­های آن به دو قسمت یا دو جنبۀ کلی روح و جسم یا ماده و روان تقسیم می‌شوند و قوانین جاری در مورد هریک از آن‌ها، از دیگری مجزاست. در این مکتب فکری، آهنگ‌ساز و فیلسوف همکارانی تعریف می‌شوند که در پی یافتن حقیقت و شناساندن آن به دیگران‌اند. بیشتر

کنسرت آنسامبل «اینترنوا» یک جُنگِ موسیقایی بود؛ مجموعه‌ای از قطعات بی‌ربط و مختلف که هریک با بهانه‌های مختلفی اجرا شدند. بهانۀ شبِ نخستِ کنسرت ازطرفی بزرگداشت لوریس چکناواریان بود و ازطرف دیگر حمایت از کودکان کار. در این شب قطعاتی از چکناواریان، دبوسی و شوستاکویچ اجرا شد. قطعاتی که نه در سبک، نه در فرم، نه در زمینه‌های موسیقایی یا اجتماعی با یکدیگر همبستگی نداشتند. شبِ دومِ کنسرت نیز با عنوانِ شبِ مینی‌مالیست‌ها، با قطعاتی از استیو رایش، مایکل نایمن، فرخزاد لایق، اشکان لایق و رامین جوادی اجرا شد. در اجرای قطعات فرخزاد لایق شاهد طراحی صحنه و پرفورمنس هم بودیم، اما در سایر قطعات نه. شنونده در هر دو شب، از سویی فشردگی تماتیک قطعات و پریشانی حسی و از سوی دیگر غیرروان بودن و تکلف در اجرا را تجربه می‌کرد. تنها همبستگی در کنسرت، میان مخاطب و موسیقی، و حول مقولۀ ناپیوستگی و چندپارگی بود؛ به شکلی که مخاطبان هم، به‌تبع موسیقی، چندپاره بودند.

ساز همچون کالبدی است بی‌‌جان که به دست سازندۀ خود خلق می‌شود و در انتظار دم مسیحایی است که توسط نوازنده لب به سخن گشاید. خشک سیمی، خشک چوبی، خشک پوست از کجا می‌آید این آوای دوست با نگاهی گذرا به سیر تحول ساختار ادوات موسیقی این نکته آشکار است که وجود نوازندگان و سازندگان در کنار یکدیگر به‌عنوان عواملی جدایی‌ناپذیر از هنر موسیقی محسوب می‌شوند که جدا فرض کردن و یا ارجح دانستن هریک بر دیگری امری غیرممکن است. وابستگی این دو در کنار یکدیگر به‌قدری است که کوچک‌ترین تغییری در ساختار ساز باعث بروز تغییراتی در شیوۀ نوازندگی خواهد شد و برعکس. هر چقدر سازها از ساختار صحیح‌تری برخوردار باشند، نوای بهتری ایجاد، شوق و خلاقیت نوازندگی بیشتر و درنتیجه آسیب‌های کمتری به نوازنده وارد خواهد شد. ... هدف از این نوشتار، سازشناسی یا بررسی زندگی نوازندگان و سازندگان نیست، بلکه انتقادی است به سازنده‌‌نماهایی که بدون شناخت کافی از اصول ابتدایی، نام خود را سازنده‌ گذارده، آن‌هم سازندۀ ساز، که با جسم و روح نوازنده در ارتباط‌اند. متاسفانه به دلیل عدم وجود هرگونه نظارت در زمینۀ ساخت ساز، هر روز شاهد تولیدات بدون کیفیت در بازار آشفتۀ هنر ایران هستیم که توسط هنرجویانی که شناخت کافی ندارند خریداری می‌شوند. اما این موضوع  قابل حل است؛ هنرجویان با استادان خود مشورت کنند و او نیز اگر از اطلاعات کافی برخوردار باشد بدون غرض هنرجویش را راهنمایی کند. موضوع نگران‌کننده زمانی است که آموزش‌دهنده (نه مدرس ساز)؛ سازنده‌ای ناآگاه و یا فروشندۀ ساز باشد. ...

هر سازی که ساخته می‌شود باید توسط نوازنده‌ای نواخته شود، درست مانند اتومبیلی که باید به‌حرکت درآید و حتی مشابه خودِ انسان که باید از بی‌تحرکی پرهیز کند. در ایتالیا شهری به نام کرمونا وجود دارد که بهترین ویلن‌های تاریخ در آن ساخته شده‌اند. در این شهر آندریا ماسکونی نوازندۀ ۷۵ساله چنین شغلی دارد. وی مدت ۳۰ سال است که هفته‌ای شش روز قطعاتی از باخ و چایکوفسکی و بارتوک را با ویلن‌هایی که قدمتی ۳۰۰ساله دارند، اجرا می‌کند. محل کار او کلیسای کوچکی است که اکنون به موزه تبدیل شده است و جالب است که وی شغل آرام خود را با رانندگی در مسابقات اتومبیل‌رانی «فرمول وان» مقایسه می‌کند! آندریا ماسکونی جدیت را وجه تشابه آن دو می‌داند و می‌گوید: «این کار اصلاً برای من به عادت تبدیل نشده است. شما فکر می‌کنید وقتی مایکل شوماخر با سرعت ۳۵۰ کیلومتر در ساعت رانندگی می‌کند آیا یک لحظه تمرکز خود را از دست می‌دهد؟ درمورد من هم همین‌طور است من باید دقت فراوان داشته باشم، در برخورد با این سازها باید از خودتان مایه بگذارید، این سازها عرق شما را درمی‌آورند».

خیال نبوغ ما ایرانیان به‌عنوان باهوش‌ترین ملت جهان باوری دیرینه و ریشه‌دار است، به‌طوری‌که هر زمان صحبتی در این مورد به‌میان می‌آید، به نقل‌قول‌هایی کاملاً بی‌اساس و غیرواقعی در این مورد ارجاع و برای تکمیل اثبات این خیال، به عهده‌دار بودن پست‌های حساس سازمان فضایی آمریکا، ناسا توسط ایرانی‌ها و امثال آن استناد می‌شود،‌ درحالی‌که این نکته که ملت‌های باهوش‌تر از ما هم وجود دارند را می‌توان به‌سادگی با مطالعۀ آمار جهانی دریافت. باور هوش استثنایی و فراطبیعی ما ایرانیان بازتاب دیگری هم دارد و آن اینکه بسیاری از پدران و مادران در این تصور هستند که فرزندانشان نابغه‌اند و عوامل زیادی در تقویت این تصورِ عموماً واهی نقش دارند. توهم نبوغ ایرانیان از یکسو، بازارگرمی‌ها و رویکردهای جدید آموزشی مدارس از سوی دیگر و برخی از رفتارها و عادت‌های روزمرۀ زندگی مدرن باعث می‌شود تا پدر و مادران بعضاً علائم اشتباهی را به‌عنوان دلایل نبوغ فرزندشان بپذیرند و باور کنند. بیشتر

آلبوم «بی‌هوا»، امیرعلی محبی‌نژاد، ۱۳۹۴، نشر آواخورشید ۱ چرا «بی‌هوا» آن‌طورکه باید شنیده نشد؟ اصلا امیرعلی محبی‌‌‌نژاد کیست؟ دلایل بسیاری هستند که می‌توان آن‌ها را به درست شنیده نشدن آلبوم خلاقانه و نوگرایی مانند «بی‌هوا» ربط داد؛ از زمان نامناسب انتشار و پخش محدود آلبوم گرفته تا ریسک‌ناپذیری شنوندگان در شنیدن صدای نام‌های تازه و عدم وجود رسانه‌ای برای انتشار موسیقی. هرچه هست، «بی‌هوا» آلبومی نیست که بتوان از کنار آن سرسری رد شد و نادیده‌اش گرفت. غیر از آنکه «بی‌هوا» به‌عنوان اثر موسیقی حرف‌های قابل‌توجهی برای گفتن دارد، زیرا برای ارتقای موسیقی تجربی و الکترونیک گام‌های بسیار بلندی برداشته که جملگی به‌ثمر رسیده‌اند و می‌توان نتیجه‌شان را شنید. شاید «بی‌هوا» چیزی بیش از ۱۰ سال از موسیقی این روزهای این سرزمین جلو است و همین پیشرو بودن و تفاوت سلیقۀ عام با چیستی اثر را نیز می‌توان از عوامل درست شنیده نشدنش دانست. بیشتر

جیمز جویس، نویسندۀ‎ بزرگ ایرلندی، شیفتۀ‎ موسیقی بود. صدای تنور دل‌نشینی داشت که از پدر به ارث برده بود و به دلیل تسلط بر تحریرهای آوازی، مدتی در جوانی، به حرفۀ خوانندگی اشتغال داشت. او همچنین نواختن سازهایی چون پیانو و گیتار را در حد حرفه‎ای می‌دانست. مادر جویس نیز پیانو می‌نواخت و موسیقی، همواره نقشی محوری در گردهمایی‌های خانوادگی آن‌ها ایفا می‎کرد. بسیار گفته‎اند که اگر جویس نویسنده نمی‎شد،‎ بی‎تردید، موسیقی‎دانی صاحب‎نام می‎گشت. نخستین کتاب منتشرشدۀ جویس، مجموعه شعر موسیقی مجلسی (۱۹۰۷) متشکل از ۳۶ قطعۀ‎ کوتاه، علاوه‌بر عنوان موسیقایی آن، ازنظر ساختار نیز ملهم از فرم سوییت است. بعدها، در آثار دیگر جویس، به‌ویژه دو شاهکار اولیس و شب‎زنده‎داری فینگان‎ها، نیز موسیقی نقشی حائز اهمیت به‌عهده می‎گیرد. بیشتر

مرور کارنامۀ هنری هریک از چهره‌های شناخته‌شدۀ موسیقی گویای بخش کوچکی از تاریخ حجیم موسیقی است. در مطلب پیش‌رو به موسیقی‌دانی می‌پردازیم که حاصل خلاقیتش ترکیبی شگفت‌انگیز از هنر و تکنولوژی شد و به این عبارت همیشگی می‌رسیم که خلاقیت، موفقیت را تضمین می‌کند. نویسندۀ معروف بسیاری از کتاب‌ها و مقالات موسیقی، دِرِک اولیور طی مقاله‌ای در شمارۀ ۱۳۶ مجلۀ کرانگ، تاریخچه گروه «بوستن» را می‌نویسد که در اینجا به فارسی برگردان شده و بخش دوم را با مطلبی از شمارۀ دوم فصلنامۀ A.O.R مورخ می ۲۰۱۱ ادامه می‌دهیم.

سازهای زهی زیر­­مجموعه‌­­­­ای­­ از سازهای سیمی هستند، که ازلحاظ تکنیک اجرایی به دو گروه مجزا تقسیم‌بندی می‌شوند. نواختن سازهای گروه اول با استفاده از نوک انگشت، گروه دوم هم با استفاده از سطح ناخن انجام می­شود. لقب زهی‌های ناخنی را برای سازهای گروه دوم، که با استفاده تکنیک ناخن اجرا می­‌شوند اختصاص داده­‌اند. این مقاله دربارۀ زهی‌های ناخنی در داخل دنیای ترک و همچنین اطلاعاتی در مورد ساختار، دانش اجرایی، موقعیت اجتماعی و تاریخی سازی به نام «کیل‌کپوز» می‌­پردازد که به‌صورت متدوال در کشور قزاقستان نواخته می‌­شود.