شماره ۱۶۱

آری در لحظات غم، بارها شاهد این پدیده‌ی انسانی بوده‌‌ایم که شخصی بیتی شعر را زمزمه می‌کند یا ملودی یک آهنگ را برای تسلی خود می‌خواند. این پدیده، رفتاری است که شاید بیشتر مواقع غیرارادی از ما سر می‌زند. این جادوی موسیقی و شعر است که در لحظات مختلف زندگی همراه ما است. در شادی‌ها به‌نوعی و در غم و ماتم به‌نوعی دیگر. ازدست‌دادن به هر شکلی می‌تواند خمیرمایه‌ی احساسی یک اثر هنری باشد. اگر گفته شود که در دوران ما شکست عشقی در میان تمام رویدادهای مرتبط با انسان‌ها، بیشترین سهم را به‌عنوان انگیزه و جان‌مایه‌ی آثار موسیقایی دارد، چندان دور از واقعیت نیست؛ اما از میان انواع مختلف از‌دست‌دادن‌ها، مرگ نزدیکان و دوستان، یکی از تأثیر‌گذار‌ترین رویدادهای زندگی هر انسان و به‌خصوص موسیقی‌دانان است. در موسیقی معاصر، نمونه‌های فراوانی را می‌توان جست که با همین پِی‌رنگ ساخته شده‌اند. مرگ، پدیده‌ی برگشت‌ناپذیر و بدون استثنایی است که واکنشی عمومی را در پی دارد؛ ماتم، سوگواری و رنگ سیاه، رنگی که در بیشتر فرهنگ‌ها سمبل ماتم و سوگواری است. در میان آثار هنری، «موسیقی» و «شعر» قابلیتی منحصر‌به‌فرد دارند. هر دوی آن‌ها می‌توانند با سرعت بسیار حس هم‌ذات‌پنداری را در مخاطب خود ایجاد کنند و در پیِ آن شکلی از حس خالق آن را در مخاطب خود بازآفرینی کنند. در موسیقی مردم‌پسندِ معاصر هم که پیوند محکمی با ترانه دارد، این هم‌ذات‌پنداری به‌طرز خارق‌العاده‌ای اتفاق می‌افتد و برخی از آثار، «در لحظه» می‌تواند بر مخاطب خود تأثیر بگذارد. در ادامه به چند اثر متمایز با پی‌رنگ از‌دست‌دادن، سوگواری و ماتم پرداخته خواهد شد و در کنار آن و به‌عنوان حسن ختام نیز به چند اثر متمایز دیگر از موسیقی مردم‌پسند با پی‌رنگ پایان‌دادن به ماتم و سوگواری اشاره می‌شود.